Khi biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, nông dân ở khu vực Tây Nguyên và Duyên hải Nam Trung Bộ của Việt Nam là những người đầu tiên cảm nhận được tác động của nó. Hạn hán kéo dài và lượng mưa thất thường đang đe dọa mùa màng, thu nhập và sinh kế người dân. Thông qua dự án SACCR – “Tăng cường khả năng chống chịu của nông nghiệp quy mô nhỏ trước tình trạng bất an về nước do biến đổi khí hậu” – do Quỹ Khí hậu Xanh tài trợ, các cộng đồng nông nghiệp đã tăng cường an ninh nguồn nước và áp dụng các phương pháp canh tác thích ứng với khí hậu, giúp họ vững vàng hơn trước hiện tượng thời tiết cực đoan.
Hồi sinh sự sống trên những cánh đồng khô hạn
Suốt nhiều năm, những nông dân như bà Cao Thị Hồng ở tỉnh Khánh Hòa phải vật lộn với tình trạng thiếu nước nghiêm trọng. “Hạn hán đã tàn phá mùa màng của chúng tôi, và gia đình tôi phải bỏ hoang một phần đất vì không có nước tưới,” bà Hồng chia sẻ.
Mọi thứ đã thay đổi kể từ khi bà tham gia dự án SACCR. Bà kể: “Chúng tôi được hỗ trợ xây dựng ao trữ nước và học kỹ thuật tưới nhỏ giọt. Giờ đây, việc canh tác dần ổn định hơn và thu nhập cũng khá hơn.”
Câu chuyện của bà Hồng chỉ là một trong hàng ngàn câu chuyện tương tự. Kể từ khi bắt đầu vào năm 2021, dự án SACCR đã xây dựng/ nâng cấp 490 ao trữ nước, mang lại lợi ích cho 759 hộ gia đình và cung cấp nước tưới cho hơn 570 hecta đất nông nghiệp. Những cải thiện này giúp nông dân trồng được nhiều lương thực hơn, ngay cả trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt.
Trang bị giúp nông dân thích ứng với sự thay đổi của khí hậu
Dự án không chỉ dừng lại ở hạ tầng. Một trọng tâm lớn khác là đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật nhằm giúp cộng đồng thích nghi lâu dài. Hơn 14.000 nông dân đã được đào tạo về quản lý tài nguyên nước. Đồng thời, gần 19.000 người được hướng dẫn kỹ thuật cải tạo đất và quản lý sinh khối. Thông qua hình thức hỗ trợ bằng phiếu mua hàng, hơn 7.500 hộ gia đình đã tiếp cận được các công cụ và vật tư canh tác hiện đại, góp phần tăng năng suất và thu nhập. Những sáng kiến này đặc biệt có ý nghĩa đối với phụ nữ và cộng đồng dân tộc thiểu số – nhóm bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi biến đổi khí hậu.
Cuộc họp Ban Chỉ đạo dự án diễn ra tại Hà Nội ngày 17/12/2024
Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo Dự án vào ngày 17 tháng 12 năm 2024, các lãnh đạo đã tái khẳng định cam kết xây dựng một ngành nông nghiệp có khả năng chống chịu cao hơn trước biến đổi khí hậu.
Ông Vũ Thành Liêm, Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế – Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp cận các hộ nông dân nghèo và cận nghèo. “Dự án không chỉ giúp người dân đối phó với thách thức hiện tại mà còn đặt nền móng vững chắc cho tương lai. Chúng tôi cam kết sẽ mang những hỗ trợ thiết thực này đến với nhiều cộng đồng hơn nữa,” ông nói.
Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện UNDP tại Việt Nam, cũng chia sẻ “Dự án thể hiện cam kết mạnh mẽ của UNDP và Chính phủ Việt Nam trong việc hỗ trợ các cộng đồng dễ bị tổn thương. Chúng tôi tin rằng những thành tựu đạt được không chỉ là kết quả ý nghĩa mà còn là động lực thúc đẩy xây dựng một nền nông nghiệp bền vững hơn, nơi phụ nữ và người dân tộc thiểu số có tiếng nói mạnh mẽ và vai trò chủ động hơn.”
Cuộc họp đã quy tụ đại diện từ Bộ NN&PTNT, UNDP và năm tỉnh gồm Đắk Lắk, Đắk Nông, Bình Thuận, Ninh Thuận và Khánh Hòa, cùng với đại diện các bộ, ngành và các đối tác kỹ thuật liên quan.
Đáng chú ý, khi dự án bước vào năm cuối cùng, các đối tác đã tập trung hoàn tất các hoạt động kỹ thuật và đào tạo trước thời điểm tháng 6 năm 2025. Những ưu tiên chính bao gồm tích hợp hệ thống tưới tiêu từ dự án WEIDAP để đảm bảo nguồn nước ổn định cho tất cả các hộ mục tiêu, mở rộng mô hình tưới tiết kiệm nước để nâng cao khả năng chống chịu với khí hậu, và tăng cường hợp tác giữa chính quyền địa phương và cộng đồng nông dân nhằm đảm bảo tác động lâu dài.
Tính đến nay, dự án đã giải ngân 58% vốn ODA và 60% phần vốn đối ứng từ Chính phủ, tuy nhiên vẫn còn một số hoạt động kỹ thuật và công tác truyền thông đang được tiếp tục thực hiện.
Ông Vũ Thành Liêm khẳng định: “Chúng tôi tin rằng với nỗ lực tập thể và cam kết của tất cả các bên liên quan, năm 2025 sẽ đánh dấu một cột mốc quan trọng trong việc xây dựng một nền nông nghiệp vững vàng hơn, thích ứng tốt hơn và bền vững hơn trước biến đổi khí hậu.”
Hơn cả một giải pháp ứng phó với rủi ro khí hậu hiện tại, dự án SACCR đang đặt nền móng cho một tương lai có khả năng chống chịu và bao trùm hơn — nơi mà các cộng đồng không chỉ sống sót mà còn phát triển mạnh mẽ. Với kế hoạch hành động rõ ràng đến năm 2025 và sự hợp tác chặt chẽ ở mọi cấp, dự án đảm bảo rằng người dân quy mô nhỏ tại Tây Nguyên và Duyên hải Nam Trung Bộ sẽ là trung tâm của các hành động khí hậu.
Mạnh Hà
