Tạp chí khoa học Asian Scientist (Singapore) vừa công bố 100 nhà khoa học hàng đầu châu Á năm 2019, trong đó có hai người Việt Nam (VN) là GS-TS-thầy thuốc nhân dân Nguyễn Thanh Liêm và TS Nguyễn Thị Hiệp.
GS-TS-thầy thuốc nhân dân Nguyễn Thanh Liêm, nguyên Giám đốc BV Nhi Trung ương, hiện là viện trưởng Viện Nghiên cứu tế bào gốc và công nghệ gen Vinmec được xem là “bàn tay vàng” của phẫu thuật nội soi VN.
Ông là người đầu tiên thực hiện phẫu thuật nội soi cho trẻ em ở VN vào năm 1997. GS Liêm đã phát minh 9 kỹ thuật hoàn toàn mới, phát triển và ứng dụng thành công các kỹ thuật này vào phẫu thuật nội soi trẻ em.
GS Nguyễn Thanh Liêm - nguyên Giám đốc BV Nhi Trung ương, hiện là viện trưởng Viện Nghiên cứu tế bào gốc và công nghệ gen Vinmec.
Trước đây, Việt Nam mổ kỹ thuật mổ phình đại tràng bẩm sinh rất vất vả, biến chứng nhiều. GS Nguyễn Thanh Liêm đã sáng tạo và giảm xuống mổ còn 2 lần cho bệnh nhi, rồi 1 lần mổ nhưng vẫn chưa thoả mãn bởi đường mổ mở lớn. Ông mạnh dạn mổ nội soi và đã thành công. Hơn nữa, đường rạch rút từ 3 xuống còn 1. Kỹ thuật nội soi sau này còn được GS cùng đồng nghiệp thực hiện trên nhiều bệnh khác.
Kỹ thuật nội soi u nang ống mật chủ của GS.TS Nguyễn Thanh Liêm được đưa vào sách giáo khoa phẫu thuật nhi thế giới. Với hơn 200 công trình nghiên cứu y học, trong đó có 75 công trình nghiên cứu được xuất bản trên các tạp chí y học uy tín của Mỹ và Châu Âu, ông cũng là bác sĩ đầu tiên và duy nhất đến thời điểm này của Việt Nam được nhận giải thưởng danh giá Nikkei Châu Á về khoa học – công nghệ năm 2018.
Ca mổ tách hai bé sinh đôi dính nhau Cúc - An 18 năm trước là ca phẫu thuật cân não nhất mà GS Nguyễn Thanh Liêm đã trải qua khi mà, thời điểm đó, báo chí đưa tin về ca Cúc - An dày đặc. Dù trước đó, GS đã mổ ca Nghĩa - Đàn. Và đến giờ, GS Liêm mừng vui khi Cúc - An đã bước vào tuổi 18.
Dù sở hữu đôi bàn tay vàng nhưng GS Liêm vẫn luôn khiêm tốn: "Tôi là một bác sĩ phẫu thuật mát tay và gặp may. Cái may là tôi đã mổ nhiều ca phức tạp, rủi ro lớn, nhưng tỉ lệ thành công cao".
Sau khi nghỉ quản lý tại Bệnh viện Nhi Trung ương năm 2012, GS Liêm vẫn tiếp tục công việc nghiên cứu khoa học. Năm 2014, ông cùng đồng nghiệp bắt tay vào nghiên cứu lĩnh vực hoàn toàn mới mẻ ở Việt Nam: Ghép tế bào gốc.
Theo vị GS chia sẻ: "Ngày nào tôi cũng gặp các cháu nhỏ mắc bệnh nan y mà y học chưa có hướng chữa khỏi như bại não, tự kỷ, thoát vị màng não tủy, teo đường mật bẩm sinh...".
Sau 5 năm nỗ lực, đề tài nghiên cứu mang về những kết quả tích cực ngoài mong đợi. Nhiều trẻ bại não đã cải thiện chức năng vận động và phát triển trí tuệ sau điều trị, thay đổi cuộc sống của bệnh nhi. Công nghệ ghép tế bào gốc được GS.TS Liêm mở rộng hướng nghiên cứu sang điều trị bệnh tự kỷ, teo đường mật bẩm sinh, thoát vị màng não xơ phổi ở trẻ nhỏ; xơ gan, thoái hóa khớp ở người lớn.
Được biết, kết quả về tế bào gốc sẽ được GS.TS Nguyễn Thanh Liêm cùng các đồng nghiệp tiếp tục nghiên cứu trong thời gian tới, trước khi đưa ra đánh giá khả quan.
Mới đây nhất, nhóm các nhà khoa học Viện nghiên cứu Tế bào gốc - công nghệ Gen Vinmec (VRISG) thực hiện nghiên cứu về bộ gene của người Việt. Chúng vừa được tạp chí di truyền quốc tế Human Mutation công bố. Bộ dữ liệu giống cuốn từ điển để ngành y làm cơ sở có những tham chiếu cho các nghiên cứu - sinh học liên quan đến sức khỏe , bệnh tật.
Về công trình này, GS.TS Nguyễn Thanh Liêm nói: "Tôi cũng khá bất ngờ về nguồn gốc của người Việt khi phát hiện về y sinh cho thấy chúng ta có liên quan người Thái. Gen của người Việt khác rất nhiều gen người Trung Quốc. Điều này chứng minh dù bị đô hộ hàng nghìn năm, dân tộc mình không những giữ được ngôn ngữ riêng, mà cả bộ gen. Đó là một sự sống vô cùng mãnh liệt của người Việt. Tôi thấy có một câu rất hay: "Tiếng Việt còn thì nước Việt còn", giờ ta có thể nói thêm: "Gen Việt còn thì nước Việt còn".
Được vinh danh ở lĩnh vực khoa học vật liệu là TS Nguyễn Thị Hiệp, SN 1981, giảng viên Trường ĐH Quốc tế, ĐH Quốc gia TP.HCM.
TS Nguyễn Thị Hiệp đã có nhiều đóng góp về nghiên cứu trong lĩnh vực kỹ thuật y sinh và vừa hoàn thành đề tài nghiên cứu “Thiết kế một loại keo có khả năng cầm máu, chống vi khuẩn và giúp làm lành nhanh vết thương”, giải pháp sơ cứu cho người sống xa bệnh viện.
Năm 2018, TS Nguyễn Thị Hiệp được trao giải thưởng Nhà khoa học trẻ tài năng của thế giới, nằm trong khuôn khổ giải thưởng Vì sự phát triển của phụ nữ trong khoa học của quỹ L’Oréal và Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc (UNESCO).
